‘Ik schil een vrucht, er verschijnt een smiley’ (René van Nieuwkuijk, pelgrim 612)
‘Pel je grimage af, laat los.’ Pelgrim René van Nieuwkuijk liep de Walk of Wisdom en het werd een soort ‘spiritueel composteren’, zegt hij.
René hield onlangs een ‘Rede van de pelgrim’ naar aanleiding van zijn tocht. Dat was bij een kunstmanifestatie over pelgrimeren op het woonwerkpark Homische Muhl (http://homuschemuhl.nl/)
Lees zijn bijzondere rede hieronder.
Ik schil een vrucht
Er verschijnt een smiley
Ik ben René,
Dit voorjaar werd ik pelgrim;
Ik liep de Walk of Wisdom
De nieuwe pelgrimsroute zonder verbinding aan enige religie, die door pionier Damiaan Messing rond Nijmegen is ontwikkeld.
Toen ik startte schreef ik de volgende bezwering:
René,
Pel
Je
Grimas images
Af
En
Keer naar binnen
Woordspelingen als leidraden
als metgezellen.
Een woordspeling is voor mij een oorstreling
én een helpend raadsel.
In het woord pelgrimeren,
kom ik zodoende het gegeven op het spoor van het masker,
de ‘grimas’.
Ik noem het bezwerende woorden
omdat ik mezelf wilde gunnen mijn maskers af te zetten
en ermee te spelen.
Niet alleen maskers,
Ook beelden, images (pel-grimage) –
wetend dat beelden kunnen helpen maar ook kunnen storen.
Loslaten dus
Keer naar binnen
Het gekke is dat ik juist naar buiten keerde
Lopen, in de natuur
Dat is wel een boeiend gegeven, vind ik
Dat naar binnen keren en naar buiten gaan bij elkaar kunnen horen.
In het pelgrimeren is die tweekantigheid voor mij een verweven gegeven.
Want naar binnen keren
is volstrekt wat anders dan navelstaarderij,
of in slaap verzinken,
of de ogen sluiten.
Nou ja, dat zijn lastige woorden
Want de ogen sluiten kan soms meer te zien geven dan ze te openen.
Daar ligt een pelgrim.
Hier staat er dus een.
Kruiend hout op de stroom van het leven.
Mijn pelgrimeren gaat over onder- en bovenstromen,
over wat ik misschien niet zie
misschien wel voel
misschien vermoed.
Het gaat bij mij over DE ANDERE KANT
Over wat ik met mijn ogen en verstand niet kom te weten
En ook niet in mijn contacten met andere mensen
Pelgrimeren doe ik in mijn eentje –
en lopend.
Misschien kende Goethe die ervaring,
die jullie, Homische Mühle,
op je gebouw hebt geschreven:
“Nur wo man zu fuss war – war man wirklich.”
Ik vind dat wel een pelgrimogelijke gedachte.
Terug naar die grimassen
De maskers
Dat brengt me bij de eerste dag van mijn Walk of Wisdom tocht.
Van de organisatie krijg je een afvalzak mee.
Om op je tocht zwerfafval te verzamelen en zodoende een bijdrage te doen om onze omgeving op orde te houden.
Ik ergerde me daar aan;
Het schuurde aan mijn overgevoeligheid voor moralisme
Ik zoek zelf wel uit wat ik op orde houd en hoe ik dat doe!
Meteen daarop ergerde ik me aan mijn reactie;
Zelfingenomen betweter die je daar bent!
En wat ga je nu helemaal doen met dat pelgrimeren!!??
Oké, dan.
Ik doe het.
Zo werd –afval- een thema
Misschien een image, een storend beeld?
Maar nee
Ik denk een helpend beeld
Want het ging in mij werken
Het veroorzaakte van alles dat ikzelf niet zou hebben verzonnen
Bijvoorbeeld:
Dat mijn afgegooide maskers
Afval is
van mijn manier van omgaan met mezelf;
Dat mijn grimassen afval zouden zijn.
Maar René,
grimassen zijn toch juist leuk!
Ze zijn zo typerend voor jou.
Ja,
Dat kan wel zijn
maar ze kunnen ook behoorlijk verhullen
en in de weg zitten.
Maar om ze nou meteen afval te noemen …
en de afvalzak metafoor voor je reinigingsproces!??
Is vuilnis afval?
Of juist voer voor vreugde
Voor innerlijke vrede?
Is mijn pelgrimeren
dus eigenlijk een soort van spiritueel composteren?
Dat laatste vind ik wel een aantrekkelijk beeld;
Mijn eigen geestelijke afval zorgvuldig verzamelen
omdat dat groeistoffen zijn
in het cyclische proces van mijn rijping als mens
Als plan
Als bloem
Als vrucht
Als schepping?
Mooie en goddelijke beelden toch …!!??
Of sluwe woordspelingen
Voor duivelse dwaalwegen …???
Ja, want woordspelingen kunnen ook een loopje met me nemen
Linke loopjes
Terwijl ik de pelgrimage loop
Om er juist aan te ontkomen
Met mezelf op de loop te gaan
Loop als het engelse ‘loop’,
Een draaiing die mij terug brengt bij AF
Voor mij is pelgrimeren dus de kat op het spek binden!
Het mooie vind ik
dat daarin was voorzien
bij mijn pelgrimage.
Dat zijn de duur en de lengte.
Want na enkele dagen
en vele kilometers,
worden er krachten werkzaam die sterker zijn
dan mijn slimme overpeinzingen
en mijn grappige invallen;
Ik kom
aan DE ANDERE KANT
waar
onverwachte vruchten aan de bomen hangen
onverwachte gasten mijn pad kruisen
onverwachte ervaringen zich aandienen
Ik ga in de pas lopen
met het ritme van de natuur
of wat ik daarvoor aanzie;
mijn eigen natuur
komt in contact
met DE natuur
Dan merk ik
dat woorden wel het minst geschikt zijn
om te vertellen over pelgrimeren
althans
letterlijk woorden
Wat ik hoop
Is dat mijn woorden
het canvas witten van het doek
waarop dan mijn ervaring onzichtbaar verschijnt
uitsluitend zichtbaar voor …
ja,
voor wie eigenlijk?
Waarvoor?
Voor mezelf?
Voor later?
Voor de goede verstaander?
Maar evengoed
Heb ik dan
met dat woordenwitten
Een nieuwe grimas gemaakt
En kan het cyclische spel opnieuw beginnen:
Ha die René
Hoe gaat het?
O, heel goed hoor!!
Heb je misschien een afvalzak voor me?
Ik ben weer eens toe
Aan enig spiritueel composteren!
En dat van die niet-religie-gebonden pelgrimstocht
Is voor mij toch wel uitgekomen;
Als rechtgeaard afvallige.