De Waalgaard: “Voedselproductie in samenwerking met de natuur”

In Weurt hebben we sinds kort een nieuwe halteplaats: de Waalgaard. Een paar bevlogen mensen kocht hier een ouderwets bespoten perenboomgaard en laat er een voedselbos een zelfpluktuin ontstaan. Pelgrims die de Walk of Wisdom lopen, kunnen er hun ‘Beuningen’ vogelringetje scoren. De Waalgaard ligt aan de dijk van Weurt, routekaart 32, bolletje 7. Meteen rechts onderaan de dijk zie je de ‘voedselbosgaard’ liggen.

Onlangs ontmoette ik Rosanne Langendijk die hier vrijwilliger is. In het begin van de Corona pandemie had ze zich ook aangemeld als vrijwilliger voor de redactie van de Walk of Wisdom, zodoende vroeg ik haar of ze als insider Joke Feenstra, één van de initiatiefnemers, wilde interviewen.

De natuur is rommelig maar intelligent

“De natuur is heel rommelig, maar wel heel intelligent en goed op elkaar afgestemd,” vertelt Joke Feenstra terwijl ze perenbomen snoeit in het voedselbos in wording bij Weurt. “We zijn geen natuurorganisatie, maar een landbouworganisatie. Het gaat ons om voedselproductie, maar in samenwerking met die natuur. We kijken naar het systeem. En ik vind het belangrijk dat we het systeem herstellen.”

Joke legt uit hoe de Waalgaard tot stand is gekomen. In 2017 besloot ze na het volgen van een cursus over voedselbossen om zelf een voedselbos te beginnen. Voorwaarde voor haar was dat ze iemand tegen zou komen om het samen mee te doen. Haar eerste ideeën bracht ze als casus in bij een cursus waar Frank de Gram aan meedeed. Ze combineerden hun ideeën en toen ze bij Weurt een perenboomgaard konden kopen, zijn ze van start gegaan: “We maken ons zorgen over de klimaatverandering en het verdwijnen van biodiversiteit, maar we doen er iets aan.”

Joke heeft jarenlang in het bedrijfsleven gewerkt en benut haar commerciële kennis om het voedselbos rendabel te krijgen. “Ik wist niet echt waar ik aan begon, misschien wat naïef, maar met een serieuze wens dat landbouw alternatieve vormen kan aannemen in de toekomst. We willen laten zien dat je aan deze vorm van landbouw kunt verdienen, in samenwerking met de natuur.”

Frank en Joke zijn pioniers die op dit stuk grond ook experimenteren met verschillende vormen van landbouw om te leren over wat wel en niet goed werkt. Ze gebruiken bijvoorbeeld verschillende soorten mulch (afdekmateriaal) voor de aanplant in de diverse rijen van het voedselbos. Deze kennis delen ze ook met anderen. Na een aantal jaren willen ze dit voedselbos overdoen aan een voedselbosboer die kan leven van wat de oogst van dit voedselbos oplevert. Er is een aanloop van een aantal jaren nodig voordat dit mogelijk wordt. Als het inderdaad mogelijk blijkt te zijn. Het blijft het een experiment waarvan de uitkomst nog niet vaststaat.

De Waalgaard heeft drie doelen. Ten eerste het ontwikkelen van een nieuw soort landbouw met heel veel ruimte voor natuur. Ten tweede moet dit economisch rendabel zijn. En tot slot is het een community project: van en voor de mensen. Daarom werken ze met oogstgenoten en werkervaringsplekken en is het eigendom van de Waalgaard is in handen van een coöperatie. De leden bieden meer dan alleen financiële steun: “Het geeft een enorm gevoel van gedragen worden.”

Al pionierend komt er gaandeweg ook meer belangstelling voor deze alternatieve vorm van landbouw vanuit de gangbare landbouw. Mensen zien dat dat voedselbos zo gek nog niet is. Er ontstaan nu ook subsidieregelingen voor alternatieve landbouw. In 2022 zijn er bij de Waalgaard voor het eerst oogstgenoten voor de nieuw aangelegde moestuin. Het voedselbos is in deze fase van het project nog niet ver genoeg ontwikkeld om er iedere week te kunnen oogsten, maar bij de moestuin kan dit al wel.

De verdiensten zijn in de opstartfase minimaal, echter het werken aan dit project geeft Joke een rijk gevoel: “Ik kom uit een andere wereld. Daarin leerde ik denken in geld. Het gaat hier om denken in andere waarden. Ik heb het gevoel bezig te zijn met iets dat er toe doet. En dan al die mensen die meedoen. Toen ik in het bedrijfsleven werkte was de definitie van succes veel geld verdienen, je moest zelf rijk moet worden. Bij dit project gaat het om samen doen, om gezamenlijk eigendom, dat ontketent een enorme kracht. Je voelt de sympathie, de bereidheid van mensen, een enorme gunning die je in het bedrijfsleven veel minder tegenkomt.”

Walk of Wisdom pelgrims bezinnen zich al wandelend vaak ook op hun leven. Joke is begonnen aan dit project omdat ze iets anders verlangde van het leven dan ze had. Bij de Waalgaard kun je ook geïnspireerd raken om nieuwe keuzes te maken in je eigen leven. Je kunt zien hoe er geproefd wordt van alternatieve vormen van omgaan met voedselvoorziening en de natuur. Je kunt er ervaren dat het mogelijk is je leven om te gooien. Dat vraagt om aanpassingen in je levensstijl, maar brengt rijkdom op een andere manier.

Rosanne Langendijk.

Meer over de Waalgaard

Aan het bord bij de ingang van de Waalgaard is een vogelhuisje bevestigd met het blauwe Beuningenringetje voor aan de pelgrimsveter. Pelgrims zijn van harte welkom om de Waalgaard te bezoeken wanneer deze open is. Op de website, https://waalgaard.nl, zijn de openingstijden te vinden.

Ook vind je op de website meer over de mogelijkheden om mee te doen. Als vrijwilliger, incidenteel of structureel, via een werkervaringsplek, als coöperatielid of oogstgenoot of op andere manieren, zoals door het doneren van een straatnaam aan een voedselbosrij. De Walk of Wisdom doet al mee!