Geestelijk verzorger Marinus van den Berg loopt in zijn stad Rotterdam aan het eind van bijna elke dag een ‘walk of wisdom’ van een goed uur om zijn dag te evalueren. 

Levenskunst in nerveuze tijden

Ook vandaag zondag 29 november stonden er nog militairen met geweren op het station van Antwerpen. Het was deze week de tweede keer dat ik er overstapte op weg naar afspraken. Een lezing over school, verlies en rouw voor aanstaande onderwijsvrouwen en mannen op basisscholen in West-Vlaanderen, gevestigd in Torhout en vandaag in Kortrijk.

In Kortrijk wonen Bart en Mieke die in Vlaanderen aan de wieg stonden van de OVOK (ouders overleden kind). Dertig jaar geleden leerde ik hen kennen. Nu zijn ze overvallen door ALS. Ik schrijf “ze”, ook al heeft hij de ziekte, maar de impact is groot voor alle naasten: Mieke, kinderen en kleinkinderen allereerst.

Ze vertelden hoe in Kortrijk met een politionele overmacht een jonge moslim jongen was gearresteerd. Een terrorist? Nee, gewoon een jongen die zijn fiets uit het slot aan het halen was, maar ervan verdacht werd dat hij die fiets gestolen had. We leven in een nerveuze tijd. Ook die zwaarbewapende militairen en politieagenten zijn nerveus. Het viel me op hoe jong ze zijn. Ik heb dan ook geen zin in grote woorden tegen deze jongens en meisjes. Ik heb steeds minder zin in grote woorden. Woorden die uiteendrijven, die wantrouwen verspreiden, woorden die niet luisteren.

“Er zijn mensen die tegen me zeggen: het komt goed…..” zei Bart, “en dan zeg ik: het komt niet goed…..”  Er zijn steeds meer vanzelfsprekende dingen, zoals een boek vasthouden, koffie inschenken, een arm om zijn liefste heenslaan,” die hij niet meer kan. De ziekte tast steeds meer aan en maakt hem steeds afhankelijker. Ik werd zeer hartelijk ontvangen met een heerlijke maaltijd en een goed glas wijn. In een nerveuze tijd het leven vieren, het goede dat er nog is zien en beleven. Dat is levenskunst.

In het avond-journaal zie ik hoe de paus – tegen adviezen in – toch naar een zeer gevaarlijk, zeer nerveuze regio in Centraal Afrika gaat. Hij bezoekt christenen en moslims. Hij vraagt hen samen hardop te zeggen: wij zijn broeders. Natuurlijk ook zusters. Hij oefent het met de mensen die gekomen zijn: wij zijn broeders. Het is als met samen stil zijn. Dat is zoveel krachtiger dan alleen stil zijn. De paus ging niet op een hoge kansel staan maar kwetsbaar – ondanks alle beveiliging- ging hij tussen de mensen staan om samen het  refrein te herhalen: wij zijn broeders en zusters.

Bart en Mieke vertelden me van de mensen die hen helpen, die hen steunen. De ALS heeft een net dat steeds meer wordt aangetrokken over hun leven heen gegooid. Er is ook een tegenkracht van mensen die niet zeggen: het komt wel goed, mensen die vanwege eigen angst wegkijken, maar mensen die de realiteit aankijken en een netwerk van samen vormen als een opvangnet. Wat doen we in nerveuze tijden: elkaar laten vallen of een opvangnet ontwikkelen? 

Op het station van Mechelen sprak ik met een Nederlandse studente die tien weken stage had gelopen op een biologische boerderij waar ook een leefgemeenschap was (een community met een vaste kern en wisselende deelnemers). Ik leerde uit haar woorden dat een duurzame toekomst steeds om mensen vraagt die samen iets willen ondernemen en elkaar nabij zijn. Zou dat op de klimaatconferentie in Parijs begrepen worden?

We hebben ook nood aan taal die eenvoudig is, die verbindt en verwarmt en niet wegkijkt. Het was een lange maar voor mij zinnige zondag.

Zondag 29 november 2015

Marinus van den Berg

Marinus van den Berg nam recent afscheid na 40 jaar werken in de zorg als pastor/geestelijk verzorger. Hij presenteerde ter gelegenheid van zijn afscheid een nieuw boek Lijden verlichten.